Zonguldak iline ait efsaneler: Uzun Mehmet Efsanesi, Demirci Dede Efsanesi.
Uzun Mehmet Efsanesi
Sanayi devriminden sonra önem kazanan kömür; Osmanlı padişahı II.Mahmut’un “Memalik-i Şahane dahilinde siyah taşın taharrisi” adlı fermanıyla ülkemiz, İlimiz gündemine girmiştir.
Kdz.Ereğli’nin kestaneci Köyünden olan Uzun Mehmet askerlik iznini kullanmak üzere köyüne gelir. Askerdeyken gördüğü kömürü yöresinde aramaya başlar. Buğday öğütmek için gittiği değirmenin (Kdz.Ereğli, Köesağzı Mevki, Neyren/Niyren Deresi dolayları) su kanallarında yuvarlanan siyah taşları görür ve bunları değirmen ateşine atarak yanıp yanmadığını dener.
Karataş’ın yandığını görünce hem kendi hem de yöresinin yazgısını değiştirecek yanar taşları çuvallayıp ihsanını almak üzere İstanbul’a hareket eder.
Saraydan ihsanını (5000 kuruşluk ödül ve ölünceye dek 500 kuruş aylık) aldıktan sonra, kendisini kıskanan ve ödülünü çalmak isteyen, Kdz.Ereğli Kaymakamı Müstelzim Hacı İsmail Ağa tarafından bir handa kahvesine zehir katılarak öldürülür. Uzun Mehmet, kömürle, Zonguldak’la özdeşleşmiş; adına anıt, park yaptırılmış, kimi üretim tesislerine adlı konmuş ve ülkemiz yeraltı işçiliğinin simgesi olmuş bir isimdir.
Demirci Dede Efsanesi
Zonguldak’ta Demirci Dede adlı bir ziyaret vardır. Buna ilişkin söylence ise şöyledir:
Bir zamanlar, Çeştepe Köyü’nde yaşlı, çalışkan bir demirci yaşamaktadır. Köyün tek demircisidir. Kimsenin işini geri çevirmek istemez.Geç saatlere kadar çalışır herkesin işini görür.Günün birinde dükkana gelenler Demirci Dede’yi göremezler.Merak edip evine varırlar: Demirci Dede ölüm döşeğindedir. Başına toplanan köylüler “Sen bizi bırakıp gidiyorsun bizim işimizi kim görecek, aletlerimizi kim onaracak…” diye sızlanırlar. “Ben Hakk’a kavuştuktan sonra da sizinle birlikte olacak, işlerinizi yine görecek, demiriniz hiç eksilmeyecek, sizler demirden ekmek yiyeceksiniz” der ve gözlerini yumar.
Demirci Dede Çeştepe’ye gömülür. Öldükten sonra da köylüsünü yalnız bırakamaz. Söyledikleri bir süre sonra çıkar. Mezarının karşısında uzun uzun bacalar tütmeye başlar. Kendisinin bin bir güçlükle çıkarıp işlediği demir tesislerde üretilir.
