Tokat iline ait efsaneler: Turhal Adı Üzerine Efsane, Varvara Efsanesi.
Turhal Adı Üzerine Efsane
Savaşın olduğu dönemde Turhal şehrini düşman kuşatmıştır. Savaş başlamış ve günlerce sürmüştür. Savaş devam ederken Savaşın yoğun olduğu bir gün bir er düşman ordusunun içine girmiş ve akşama kadar kılıç sallamış. Kılıç ile savaşmaya devam ederken güneşin battığı an geriden gelen bir kılıç darbesi başını gövdesinden ayırmış. Kesikbaşı yuvarlana yuvarlana şehrin dışındaki köprüye kadar gitmiş. O sırada nerden geldiği bilinmeyen bir ses kesikbaşa “dur… kal “ emrini vermiş. Kesikbaş orada kalmıştır. bunun üzerine savaştan sonra oraya bir türbe bir de mescit yaptırılmıştır. Şehire de bu olay üzerine “Durhal” ismi verilmiştir. Zamanla söylem değişikliğine uğramış ve Turhal olmuştur.
Varvara Efsanesi
Eski zamanlarda Turhal bir Rum beyi varmış. Bu Rum beyinin de varvara isminde bir kızı varmış. Bir gün kızını yanına çağırmış “Benim iş için bir yolculuğa çıkmam lazım ama burada yapmayı düşündüğüm kilisenin de yapımına başlansın istiyorum. Bu işle sen ilgilen sana bunun için altında bırakıyorum. Ustaları çağır ve kilisenin yapımına başlansın” demiş. Kız babasının söyledikleri dinlemiş ve kabul etmiş. Rum beyi yolculuğuna çıkmış. Kız ustaları çağırmış ve kilisenin yapımına başlanmış. Bu arada da Rum beyinin kızı Varvara bir Türk gencine aşık olmuş ve onun için dinini değiştirmiş. Bu nedenle başlamış olan kilise yapımını durdurarak cami yapılması emretmiş. Babası yolculuktan dönmüş ve kilise yerine cami yapıldığını gördüğünde çok kızmış. Kızına o kadar çok kızmıştır ki öldürmek için dövmeye başlamıştır. Bu arada Türk genci sevdiğini babasının elinden kurtarmış ve kaçmaya başlamışlardır. Çok geçmeden beyin adamları bu iki genci yakalamış. Kavga sırasında adamlar gençleri öldürmüş. Gençlerin kanlarının damladığı yerden su fışkırmıştır. O zamandan beri bu tepe “Varvara tepesi” olarak bilinmektedir ve buradan hala su çıkmaktadır. Turhal’ın içme suyu da buradan temin edilmektedir.
