Rize iline ait efsaneler: Gelin Kaynana Efsanesi, Hala deresi Efsanesi, Nolaçveri Efsanesi.
Gelin Kaynana Efsanesi
Vaktiyle çok yaşlı bir kadın uzak bir köyden gelin getirir. Gelin çok huysuz ve uyumsuz birisidir. Kendisi at sırtında düğün kafilesi ile birlikte gelirken köye yaklaştıklarında kaynanasına haberci göndererek evin anahtarlarını kendisine gönderip teslim etmesini ister. Gelinin bu hareketine son derece üzülen yaşlı kayınvalide ellerini açarak; “Ya Rabbi, bu kötü gelin ile beraberindekileri olduğu yerde taş eyle” diye beddua eder. Yaşlı kadının bedduası anında tutar ve gelin at üzerinde olduğu halde beraberindekilerle birlikte oldukları yerde taş kesilirler.
Bu efsanenin geçtiği kabul edilen yer konusunda farklı görüşler ortaya atılır. Bunlardan birisi Hemsin ilçesinin Akyamaç Köyü civarında olduğu şeklindedir.
Hala deresi Efsanesi
Zamanın birinde kendisine yurt tutup oturacağı yer arayan aile, Ayder yolu üzerinde boş bir alan bulur. Buraya yerleşir. Aradan yıllar geçer. Bir gece derenin karşı tarafında sönük bir ışık, bir “çiya” görür. Ateş yakılan bu yerde başka bir ailenin yaşadığına hükmeder ve onlarla tanışır. Kendisinin bir oğlu, komşusunun da Hala isimli bir kızı varmış. Kız ile oğlan nişanlanır. Oğlan evlenme parası kazanmak için gurbete gitmiş. Gidiş o gidiş, bir daha kendisinden haber alınamamış. Kız babası bir kaç yıl bekledikten sonra kızını bir başkasına vermiş. Düğün dernek başlamış. Bu arada oğlanın gurbetten döndüğü haberi ulaşmış düğün evine. Kız haberi duyunca eski sevgisi depreşmiş. Koşmuş gelinliği ile eski nişanlısına. Dere geçilecek gibi değilmiş. Ama o heyecanla kendini dereye atmış. Biran önce eski nişanlısına kavuşmak istiyormuş. Başaramamış. Derenin taşkın suları Hala kızı alıp götürmüş. O gün bu gündür derenin adı Hala Deresi, Köyün adı Hala Köyü olmuş ve her söylenişte Hala kızın acıklı öyküsü Hatırlanırmış.
Nolaçveri Efsanesi
Olay Gündoğan Köyünde geçer. Zengin kızı olan Nazlı ile Amansız Ali sanıyla anılan biri birbirlerine aşık olurlar. Kızın babası Nazlı’yı Ali’ye vermeye razı gelmez. Nazlı ile Ali, anlaşarak köyden tenha bir yere kaçarlar. Gittikleri yerde yiyecek bulamayan sevdalılar günlerce aç kalırlar. Bitkin vaziyette saklandıkları yerden aşağıya doğru derenin kenarına varırlar. Dereden su içerler. Derin bir of çekerek: “Bu dağları duman kaplasın, akan dereler de kurusun” derler ve orayı terk ederler.
Efsane bu ya; günlerce Nazlı ile Ali’yi aramışlar. Birgün ormanlık bir yerde birbirlerine sarılmış vaziyette bulmuşlar. Bunları alıp götürmek istemişler ama nefesleri ile çıkan alev etrafı yakıp kül etmiş. “Yanmış yer” anlamına gelen Nolaçveri buraya isim olmuş.
