Bayburt Tarih-Kültür ve Edebiyat Derneği (BAYDER) tarafından düzenlenen kültür sohbetlerinde ‘Bayburt’un Kurtuluşu’ konuşuldu.
BAYDER Yönetim Kurulu Üyesi ve Bayburt Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Birim Koordinatörü Hüseyin Akdoğan, 1918’in öncesi ve Bayburt’un Kurtuluşunu anlatırken, Bayburt Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Murat Okutmuş ise, kurtuluş kutlamalarının bilim ve sanat yönünden önemine değindi.
Hüseyin Akdoğan, 21 Şubat 1918 tarihinin her şeyin bittiği bir tarih olduğunu belirterek, olayların geçmişine değindi.
1878 Berlin Anlaşması’yla birlikte Ermeni hareketlerinin tarih sahnesine çıktığını ifade eden Akdoğan, 1895 yılından 1918 yılına gelinen süreçte Bayburt’ta gerçekleşen olaylara değindi.
1895 yılında olaylar sonrası Ermenilerin çıkarıldıkları mahkemelerde yapmış oldukları savunmaların, Türk milletini haklı çıkaran önemli belgeler olduğunu ifade eden Akdoğan, Büyük Ermenistan hayali ile Osmanlı’nın sadık tebaasının nasıl kandırılarak birer caniye dönüştüklerinin, bu mahkeme tutanaklarında görüldüğünü kaydetti.
1915 yılına gelindiğinde ise Osmanlı Devleti’nin birçok cephede varlık mücadelesi verdiğini, bunlardan birinin de 1916 yılında Kop Savunması olduğunu hatırlatan Akdoğan, Kop’tan sonra Bayburt’ta işgal altında bir hayatın başladığını belirtti.
Osmanlı Devleti’nin birçok cephede verdiği ölüm-kalım mücadelesinde Bayburt’un genç nüfusunun da yer aldığını belirten Akdoğan, yaşlılar ve kadınlar ağırlıklı nüfusa sahip olan Bayburt’ta askerlikten muaf olan Ermeniler’in, Ruslar’ın da vaatleri ile katliama giriştiklerini ifade etti.
1918 yılında gerçekleşen Taş Mağazalar Faciası ve diğer acı olayları tanıkların anlattıkları şekli ile aktaran Akdoğan, Türk ordusunun şehre girmesi ve kahraman Bayburt halkının canlarını ortaya koyarak işgali sona erdirdiklerini belirtti.
Şehitleri rahmetle anan Akdoğan, olayların yaşandığı mekânların günümüze ulaşmayışını büyük bir kayıp olarak niteledi.
Kurtuluş kutlamalarında bilim ve sanat
Bayburt Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Murat Okutmuş ise, 21 Şubat Kurtuluş kutlamalarının bilim ve sanat yönünden önemine değindi.
1960 ve 1970’li yılların kurtuluş kutlamalarında Bayburt Madeni Sanatkarlar Odası üyelerince önemli işlere imza atıldığını, bu anlamda Şevki Özdemir, Ahmet Ekrekli gibi isimlerin Bayburt halkına yaşattığı heyecana değinen Okutmuş, Demir Asker ve BMC kamyon gibi buluşların bölgede ilgiyle takip edilen buluşlar olduğunu kaydetti.
1979 yılında yapılan BMC kamyonun 13 yaşındaki şoförü ve muavini ile kurtuluş kutlamalarında geçiş yaptığını, aynı kamyonun 21 Şubat’ın hemen ardından 12 Mart’ta Erzurum kurtuluş kutlamalarında da yer aldığını söyleyen Okutmuş, bu kamyonun ülke geneline yayılan bir buluş olarak tarihe geçtiğini söyledi.
Okutmuş, sahne sanatlarına yönelik etkinliklere de değindiği konuşmasında, Rıfat Ilgaz’ın Hababam Sınıfı adlı eserinin, 1966 yılında Beyoğlu Küçük sahnede, 1967 yılında ise, Çoruh Sineması’nda sergilendiğini söyledi.
O dönem oynanan tiyatrolar arasında Osman Okutmuş’un ‘Kop Dağları’nda 6 Ay’ adlı romanından uyarlanan 2. Plevne, Cevat Fehmi Başkut’un Buzlar Çözülemeden ve Paydos, Ömer Seyfettin’in Diyet, Selahattin Bulut’un Meşhed-i Kamber gibi oyunlarının sergilendiği söyleyen Murat Okutmuş, bu oyuncuların İstanbul’daki oyunculardan altta kalır bir tarafının olmadığını kaydetti.
Kurtuluş kutlamalarına bir bütün olarak bakıldığında Bayburt halkına bilim ve sanatın özendirilmek istendiğinin görüldüğünü söyleyen Okutmuş, çalışmak ve üretmek temalı kurtuluş törenlerini Bayburt tarihi açısından birer altın sayfa olarak nitelendirdi.
BAYDER Başkanı Fatih Dündar, olayları tüm yönleri ile ortaya koyan konuşmasından dolayı Hüseyin Akdoğan’a teşekkür ederek günün anısına kendisine belge takdim etti.
Program, İmdat Sancar, aşık Necip Yıldızoğlu, Uğur Dündar, Emre Sevimli, Murat Deligöz, Ersen Ersen ve Serdar Eslek’in söylediği türkülerle son buldu.
